«Аб выкладанні вучэбных прадметаў “Беларуская мова” і “Беларуская літаратура” ў 2013/2014 навучальным годзе». Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.
«Аб выкладанні вучэбных прадметаў “Беларуская мова” і. “Беларуская літаратура” ў 2013/2014 навучальным годзе». І. АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННІ.
Асноўнымі мэтамі і задачамі навучання моўнай і літаратурнай адукацыі ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі з’яўляюцца:. засваенне ведаў пра сістэму беларускай мовы на ўсіх яе ўзроўнях (фанетыка, лексіка, фразеалогія, склад слова і словаўтварэнне, марфалогія, сінтаксіс), заканамернасцей і правіл функцыянавання моўных сродкаў у маўленні, нормаў беларускай літаратурнай мовы, фарміраванне ўменняў практычнага выкарыстання мовы ва ўсіх відах маўленчай дзейнасці (моўная кампетэнцыя);. фарміраванне камунікатыўных уменняў на аснове авалодання маўленчай тэорыяй (тэкст, тыпы, стылі і жанры маўлення) і культурай маўлення, уменняў ствараць самастойныя вусныя і пісьмовыя выказванні розных тыпаў, стыляў і жанраў (камунікатыўная кампетэнцыя);. усведамленне вучнямі мовы як феномена культуры, у якім знайшлі адбітак яе праяўленні, як сродку спасціжэння айчыннай і сусветнай культуры; выпрацоўка ўменняў карыстацца культуразнаўчымі звесткамі з мэтай забеспячэння паўнавартаснай камунікацыі (лінгвакультуралагічная кампетэнцыя);. далучэнне вучняў да набыткаў айчыннай мастацкай славеснасці (у кантэксце сусветнай), развіццё здольнасці да эстэтычнага ўспрымання і ацэнкі з’яў літаратуры, фарміраванне навыкаў самастойнага чытання, мастацка-эстэтычнага густу;. развіццё інтэлектуальнай, камунікатыўнай, духоўна-маральнай, грамадзянскай культуры вучняў сродкамі вучэбных прадметаў «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура».
З мэтай патрыятычнага выхавання і станаўлення грамадзянскай пазіцыі вучняў на ўступных занятках, пры выкананні адпаведных заданняў да практыкаванняў па беларускай мове, а на вучэбных занятках па беларускай літаратуры пры вывучэнні твораў грамадзянска-патрыятычнай тэматыкі неабходна шырока выкарыстоўваць дзяржаўную сімволіку: Дзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь. Нагадваем, што 31 жніўня 2013 г. заканчваецца пераходны перыяд.
5-9 класы », автор: А. Волочко, Л. Гамезо, С. Якуба — в Минске с доставкой по Беларуская мова. Навучальныя і кантрольныя пераказы. 5-9 класы.
Беларуская мова. Навучальныя і кантрольныя пераказы. 5–9 класы, 2-е выданне, арт.: 21898. Авторы: Волочко А. М., Васюкович Л. С., Зеленко О. В.. Сборник контрольных работ. 4 класс. Математика. Беларуская мова. Русский язык. Автор: Лилия Беларуская мова. Навучальныя і кантрольныя пераказы. 5-9 класы. Автор: А. Волочко, И. Саматыя, С. Якуба Аннотация: Зборнік. Книжный магазин Likbez.by | Беларуская мова. Навучальныя і кантрольныя пераказы. 5–9 класы, Волочко А. М., Васюкович Л. С., Зеленко О. В..
вызначаны Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь пасля ўвядзення ў дзеянне новай рэдакцыі Правіл беларускай арфаграфіі і пунктуацыі, зацверджаных Законам Рэспублікі Беларусь ад 23 ліпеня 2008 года (далей – Правілы). У сувязі з гэтым установы агульнай сярэдняй адукацыі павінны кіравацца Правіламі ва ўсіх сферах выкарыстання пісьмовай беларускай мовы. З мэтай інфармавання настаўнікаў, вучняў і бацькоў пра заканчэнне пераходнага перыяду ў пачатку навучальнага года ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі неабходна правесці педагагічныя саветы, класныя гадзіны, бацькоўскія сходы.
Акрамя таго, інфармацыю аб завяршэнні пераходнага перыяду неабходна размясціць на інфармацыйных стэндах у бібліятэках і фае ўстановы адукацыі. Пачынаючы з 2013/2014 навучальнага года ў час праверкі навучальных, кантрольных, экзаменацыйных работ памылкі ў напісанні слоў, якія адпавядаюць Правілам, настаўнікі выпраўляюць і пры выстаўленні адзнакі ўлічваюць у адпаведнасці з Нормамі ацэнкі вынікаў вучэбнай дзейнасці вучняў па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура». Падкрэсліваем.
што пры правядзенні цэнтралізаванага тэсціравання па беларускай мове тэставыя заданні рыхтуюцца ў адпаведнасці з Правіламі. Гэту інфармацыю неабходна паведаміць будучым абітурыентам і іх законным прадстаўнікам.
Для фарміравання цэласнага светапогляду вучняў і развіцця пазнавальных інтарэсаў пры арганізацыі адукацыйнага працэсу па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» неабходна прадугледжваць міжпрадметныя сувязі. Беларуская мова і літаратура разам з іншымі прадметамі сацыяльна-гуманітарнага цыкла («Русский язык», «Русская литература», «Замежная мова», «Сусветная гісторыя», «Гісторыя Беларусі», «Грамадазнаўства», «Музыка», «Выяўленчае мастацтва») з’яўляюцца асновай культурацэнтрычнай парадыгмы адукацыі.
Вывучэнне літаратуры ў суаднесенасці з іншымі відамі мастацтва (музыкай, жывапісам, кіно, тэлебачаннем) спрыяе ўспрыманню літаратуры як мастацтва, фарміраванню каштоўнасных арыентацый вучняў. ІІ. НАРМАТЫЎНАЕ ПРАВАВОЕ ЗАБЕСПЯЧЭННЕ дзейнасці ўстаноў адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі. 1. Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб адукацыі. 2.
Палажэнне аб установе агульнай сярэдняй адукацыі, зацверджанае пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 20. 12. 2011 № 283. 3. Правілы правядзення атэстацыі вучняў пры засваенні зместу вучэбных праграм агульнай сярэдняй адукацыі, зацверджаныя пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 20.
06. 2011 № 38. 4. Санітарныя нормы і правілы “Патрабаванні для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі”, зацверджаныя пастановай Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 27.
12. 2012 № 206. ІІІ. НАВУКОВА-МЕТАДЫЧНАЕ ЗАБЕСПЯЧЭННЕ адукацыйнага працэсу па вучэбных прадметах «Беларуская мова», «Беларуская літаратура». У адпаведнасці з пунктам 1 артыкула 154 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адукацыі патрабаванні да зместу вучэбна-праграмнай дакументацыі адукацыйных праграм агульнай сярэдняй адукацыі, арганізацыі адукацыйнага працэсу, максімальнага аб’ёму вучэбнай нагрузкі вучняў, узроўню падрыхтоўкі выпускнікоў вызначаюцца адукацыйнымі стандартамі агульнай сярэдняй адукацыі. 1. Вучэбна-праграмная дакументацыя адукацыйных праграм агульнай сярэдняй адукацыі.
1. Тыпавыя вучэбныя планы ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі, зацверджаныя пастановай Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 26. 08. 2011 № 241. Тыпавымі вучэбнымі планамі ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі прадугледжана наступная колькасць гадзін на тыдзень па класах на вывучэнне:. вучэбн ага прадмет а «Беларуская мова».
Від установы агульнай сярэдняй адукацыі. Тыпавым вучэбным планам вячэрняй школы (класа) на вывучэнне вучэбнага прадмета «Беларуская мова» адводзіцца па 1 гадзіне ў Х – ХІІ класах, вучэбнага прадмета «Беларуская літаратура» – па 1 гадзіне ў Х, ХІ класах і 2 гадзіны ў ХІІ класе.
1.
Вучэбныя праграмы:. Праграма для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай і рускай мовамі навучання: Беларуская мова. V–XI класы (Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2012);. Праграма для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай і рускай мовамі навучання: Беларуская літаратура. V–XI класы (Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2012).
Інфармуем, што згаданыя вышэй нарматыўныя прававыя акты, вучэбныя праграмы размешчаны на сайтах Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ( edu. gov. by ), Навукова-метадычнай установы «Нацыянальны інстытут адукацыі» Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь (далей – Нацыянальны інстытут адукацыі ( www.
adu. by )). Праграма па вучэбным прадмеце «Беларуская літаратура» прапануе тры спісы літаратурных твораў:. для чытання і вывучэння;. для чытання і абмеркавання;. для дадатковага чытання.
У першым спісе прапануецца абавязковы мінімум твораў, вывучэнне якіх праходзіць усе тры этапы (успрыманне, аналіз, падагульненне). Творы з гэтай групы вывучаюцца тэкстуальна, дастаткова падрабязна, з выкананнем вусных і пісьмовых заданняў рознага характару (рэпрадуктыўнага, аналітычнага, творчага). Творы другога спіса прапанаваны для чытання, асэнсавання, абмеркавання ў класе, для пісьмовага ці вуснага водгуку і г.
Прадметам разгляду могуць быць праблема, герой, своеасаблівасць кампазіцыі і сюжэта. Трэці спіс уключае творы для дадатковага чытання. Гэта рэкамендацыйны спіс, які пашырае кола чытання вучняў. Ён не павінен быць аб’ёмным (1–3 творы да кожнага раздзела вучэбнага дапаможніка).
Колькасць вучэбных гадзін, што адводзяцца вучэбнай праграмай на вывучэнне твора, не з’яўляецца абавязковай, а носіць рэкамендацыйны характар. Пры неабходнасці настаўнік можа павялічыць або зменшыць колькасць гадзін на вывучэнне якога-небудзь твора, пераразмеркаваўшы пры гэтым гадзіны ў межах тэмы. Прапанаваныя праграмай анатацыі да аглядавых і манаграфічных тэм маюць арыенціровачны характар: у іх акрэсліваюцца кола праблем, ключавыя моманты, на якія мэтазгодна звярнуць увагу пры вывучэнні і абмеркаванні твораў.
Настаўнік засяроджвае ўвагу на асобных пазіцыях, найбольш актуальных у канкрэтных класах. Праграмай у ІХ – XI класах не прадугледжаны асобныя гадзіны на дадатковае чытанне, але настаўнік абавязаны рэгулярна цікавіцца чытаннем вучняў і можа, пераразмеркаваўшы вучэбную нагрузку, правесці на працягу навучальнага года адны або некалькі вучэбных заняткаў дадатковага чытання па выбраных творах. 2. Вучэбна-метадычная дакументацыя. 2.
Каляндарна-тэматычнае планаванне. У дапамогу настаўніку распрацавана і выдадзена прыкладнае каляндарна-тэматычнае планаванне па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» (Мінск: НІА, Аверсэв, 2013), у якім прапануецца прыкладнае размеркаванне вучэбных гадзін па тэмах, вызначаных праграмамі. Настаўнік можа выкарыстоўваць прапанаванае планаванне без змен (у гэтым выпадку каляндарна-тэматычнае планаванне можна не перапісваць). У той жа час ён мае права ў межах вучэбных гадзін, што адводзяцца на вывучэнне вучэбнага прадмета, уносіць у планаванне змены з улікам асаблівасцей класа (у гэтым выпадку настаўнік распрацоўвае асабістае калянадарна-тэматычнае планаванне). Звяртаем увагу, што з 2013/2014 навучальнага года ў адпаведнасці з Метадычнымі рэкамендацыямі па арганізацыі вывучэння асобных прадметаў на павышаным узроўні ў сярэдняй школе, зацверджаных Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь 29. 03.
2013 № И-06-19/28, па жаданні законных прадстаўнікоў вучняў і рашэнні заснавальніка ўстановы адукацыі магчыма вывучэнне вучэбнага прадмета «Беларуская мова» на павышаным узроўні ў Х класе ў аб’ёме 3 вучэбных гадзін ( Метадычныя рэкамендацыі размешчаны на сайце Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, надрукаваны ў «Настаўніцкай газеце» ад 04. 04. 2013). Для арганізацыі адукацыйнага працэсу па беларускай мове на павышаным узроўні прадугледжана наступнае размеркаванне гадзін у Х класе ў сярэдняй школе:. Вывучэнне на базавым узроўні (1,5 гадзіны на тыдзень, усяго 52 гадзіны).
Прыведзеныя рэкамендацыі могуць выкарыстоўваць настаўнікі гімназій, гімназій-інтэрнатаў, гімназій – каледжаў мастацтва і ліцэяў, якія працуюць у класах філалагічнага напрамку. Прыкладнае каляндарна-тэматычнае планаванне матэрыялу на павышаным узроўні па вучэбным прадмеце «Беларуская мова» размешчана на сайце Нацыянальнага інстытута адукацыі ( www. adu. by ). 2. Вучэбна-метадычныя комплексы для факультатыўных заняткаў.
Для вывучэння вучэбных прадметаў «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» на факультатыўных занятках рэкамендуецца выкарыстоўваць зацверджаныя Нацыянальным інстытутам адукацыі наступныя вучэбна-метадычныя комплексы (вучэбная праграма, дыдактычныя матэрыялы для вучняў, метадычныя рэкамендацыі для настаўнікаў):. 1. Грані слова: ад гука да сказа, V клас. 2. Сакрэты словазмянення і формаўтварэння, VІ клас.
3. Слова ў тэксце, VІІ клас.
4. Гэты няпросты просты сказ, VІІІ клас. 5. Складаны сказ без складанасці, ІХ клас. 6. Практыкум па арфаграфіі беларускай мовы, Х клас. 7.
Практыкум па пунктуацыі беларускай мовы, ХІ клас. 8.
«Браму скарбаў сваіх адчыняю…», V клас. 9.
«Слова – радасць, слова – чары…», VІ клас. 10. Таямніца паэзіі і загадка прозы, VІІ клас. 11.
Незвычайнае літаратуразнаўства: вывучэнне твора ў яго родавай і жанравай спецыфіцы, VІІІ клас. 12. «Выкажыся, каб я цябе ўбачыў!» (Мастацтва вусных выказванняў), ІХ клас.
13. Пад ветразем спасціжэння і творчасці, Х клас. 14. Шукаем шэдэўры. (Вопыты літаратурных даследаванняў), ХІ клас. Названымі комплексамі ў абавязковым парадку павінны быць забяспечаны бібліятэкі ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі.
Нагадваем. што пры пастаноўцы мэт вучэбных заняткаў неабходна арыентавацца на рэалізацыю задач, вызначаных вучэбнымі праграмамі. Мэта залежыць ад тэмы і зместу кожных заняткаў. Варта адзначыць, што з мэтай павышэння якасці адукацыі пры правядзенні факультатыўных заняткаў рэкамендуецца захоўваць пераемнасць у сістэме дзвюх форм вучэбнай работы: вучэбных заняткаў, на якіх вучэбны матэрыял разглядаецца на базавым узроўні, і факультатыўных заняткаў, закліканых забяспечыць павышаны ўзровень валодання ведамі. Акрамя таго, для арганізацыі і правядзення факультатыўных заняткаў настаўнікі могуць карыстацца праграмамі, зацверджанымі Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь:. Грані слова, V клас.
«Мой родны кут…» (краязнаўства), V клас. Маўленчы этыкет, V клас. Развіццё маўлення, V–VІ класы.
Культура маўленчых паводзін, VІІ клас. Стылістыка тэксту, VІІІ–ІX класы. Пішам сачыненні, VІІІ–ІX класы. Беларуская антрапаніміка, VІІІ клас. Беларуская тапаніміка, ІX клас. Цяжкія пытанні сінтаксісу і пунктуацыі, ІX клас.
Комплексны аналіз тэксту, X клас. Майстэрства перакладу, X клас. Уводзіны ў журналістыку, X клас. Беларуская традыцыйная культура ў люстэрку мовы, X клас. Майстэрства пераказу, XІ клас.
Мова і культура, XІ клас. Малады даследчык, XІ клас.
Практыкум па беларускай мове, X–XІ класы. Рыторыка, X–XІ класы. *Рыхтуемся да алімпіяды па беларускай мове: лінгвістычны конкурс, Х–ХІ класы ліцэяў і гімназій. [1]. Падагульняльны факультатыўны курс па беларускай мове, ІХ – ХІ (Х – ХІ) класы. Тэатр як від мастацтва, V клас.
Асновы тэатральнай культуры, VI клас. Беларуская літаратура і тэатр, VII клас. Тэатры Беларусі, VIII клас.
Юны карэспандэнт, VIII клас. Беларускі фальклор (апавядальныя жанры), V клас. Беларускі фальклор (каляндарна-абрадавая паэзія), VI клас. Беларускі фальклор (сямейна-абрадавая паэзія), VII клас.
Выразнае чытанне, VI клас. Выразнае чытанне і пераказ, VIІ клас. Выразнае чытанне і мастацкае расказванне, VIII клас. Лірычная проза як фенаменальная з’ява ў літаратуры XX стагоддзя, Х –ХІ класы. 34. Асновы журналістыкі, ХІ клас. 35.
Паэтыка цвёрдых вершаваных формаў, Х –ХІ класы. Старажытная беларуская літаратура, ІХ клас.
37. Мастацкая літаратура і гісторыя, ХІ клас. 38. Пейзажны свет беларускай паэзіі, ХІ клас. Культурная спадчына антычнасці ў беларускай і сусветнай літаратуры, ІХ клас.
40. Беларускі фальклор, ІХ –Х класы. 41. Беларуская паэзія 20-х гадоў XX стагоддзя.
Жанры. Стылі.
Постаці, Х клас. 42. Беларуская літаратура пачатку XX стагоддзя, Х клас. 43. Беларускі мадэрнізм і літаратура пачатку XX стагоддзя, ІХ –Х класы. Асновы вершазнаўства, Х–ХІ класы. *Рыхтуемся да алімпіяды: водгук, вуснае выказванне, Х –ХІ класы ліцэяў і гімназій.
Звяртаем увагу на тое, што ў сувязі з заканчэннем пераходнага перыяду вучэбна-метадычны комплекс факультатыўных заняткаў «Вывучаем беларускі правапіс. V – ІХ класы» можна выкарыстоўваць у якасці дыдактычнага матэрыялу для правядзення арфаграфічных хвілінак і ўдасканалення арфаграфічнай пісьменнасці вучняў.
Тэксты вучэбных праграм факультатыўных заняткаў па беларускай мове і літаратуры размешчаны на сайтах Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ( edu. gov. by ) і Нацыянальнага інстытута адукацыі ( www. adu.
by ). 2. Кантрольна-вымяральныя матэрыялы. У дапамогу настаўнікам беларускай мовы і літаратуры выдадзены кантрольна-вымяральныя матэрыялы:. навучальныя і кантрольныя дыктанты па беларускай мове (5–9 класы);.
навучальныя і кантрольныя пераказы па беларускай мове (5–9 класы);. тэставыя работы па беларускай мове (8–11 класы);. навучальныя і кантрольныя дыктанты і пераказы па беларускай мове (10–11 класы);.
зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю па беларускай літаратуры (5–9 класы);. зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю па беларускай літаратуры (10–11 класы). 2. Вучэбна-метадычныя выданні.
Для якаснай арганізацыі адукацыйнага працэсу рэкамендуюцца наступныя вучэбна-метадычныя дапаможнікі па беларускай мове і беларускай літаратуры:. Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя дыктанты: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Валочка [і інш.
– Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя пераказы: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд.
адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Валочка, Г.
Беларуская мова. 5–9 класы. Вывучаем беларускі правапіс: дапам.
для вучняў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Г. Валочка, В. Зелянко. – Мінск: НІА; Аверсэв, 2010, 2013.
Валочка, Г. Вывучаем беларускі правапіс.
5 – 9 кл. вучэб.
-метад. комплекс / Г.
М. Валочка, В. У. Зелянко. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010.
Васюковіч, Л. Беларуская мова ў 5 класе: вучэб.
-метад. дапам.
для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус.
і рус. мовамі навучання / Л.
Васюковіч, В. Красней, Я. Лаўрэль.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Гамеза, Л.
Беларуская мова. 5 клас. Грані слова: ад гука да сказа: дапам.
для вучняў устаноў агул. сярэд.
адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Л. Гамеза. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Гамеза, Л. Грані слова: ад гука да сказа: 5 клас: вучэб.
-метад. комплекс / Л.
Гамеза. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Красней, В.
Беларуская мова. Тэставыя заданні для 5 класа. У 2 ч. дапам.
для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / В.
Красней, Я.
Лаўрэль. – Мазыр: Белы Вецер, 2012. Мартынкевіч, С. Развіццё камунікатыўнай кампетэнцыі школьнікаў пры вывучэнні беларускай мовы (5–6 класы): вучэб. -метад.
дапам. для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / С.
Мартынкевіч. – Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2010. Новікава¸ Г. Беларуская мова.
5 клас. Апорныя канспекты: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Новікава. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013.
Тумаш, Г. Беларуская мова. 5 клас: рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Г. Тумаш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Хмялеўская, А. Тэматычны кантроль па беларускай мове: 5-ы кл.
рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / А. Хмялеўская.
– Мінск: Сэр-Віт, 2012, 2013. Цыбульская, С. Беларуская мова: 5 – 11 класы: кантрольныя работы: дапам.
для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / С.
Цыбульская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012. Беларуская літаратура: зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / І.
Гоўзіч [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012.
Цітова, Л. «Браму скарбаў сваіх адчыняю…»: 5 клас: дапам. для вучняў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / Л.
Цітова. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010.
Цітова, Л. «Браму скарбаў сваіх адчыняю…»: 5 клас: дапам. для настаўнікаў агульнаадукац.
устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Л. Цітова. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010.
Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя дыктанты: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд.
адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка [і інш.
– Мінск. Аверсэв, 2012, 2013.
Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя пераказы: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013.
Валочка, Г. Беларуская мова. 5–9 класы. Вывучаем беларускі правапіс: дапам. для вучняў устаноў агул. сярэд.
адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г. Валочка, В.
Зелянко. – Мінск: НІА; Аверсэв, 2010, 2013.
Валочка, Г. Вывучаем беларускі правапіс. 5 – 9 кл. вучэб.
-метад. комплекс / Г. М. Валочка, В. У.
Зелянко. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010.
Красней, В. Беларуская мова.
Тэставыя заданні для 6 класа. У 2 ч. дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / В.
Красней, Я.
Лаўрэль. – Мазыр: Белы Вецер, 2012. Красней, В. Беларуская мова ў 6 класе: вучэб. -метад. дапам.
для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / В.
Красней, Я.
Лаўрэль, С. Рачэўскі.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Мартынкевіч, С.
Развіццё камунікатыўнай кампетэнцыі школьнікаў пры вывучэнні беларускай мовы (5–6 класы): вучэб. -метад. дапам. для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / С.
Мартынкевіч. – Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2010. Тумаш, Г.
Беларуская мова. 6 клас: рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Тумаш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Хмялеўская, А.
Тэматычны кантроль па беларускай мове: 6-ы кл. рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / А.
Хмялеўская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012, 2013. Цыбульская, С. Беларуская мова: 5 – 11 класы: кантрольныя работы: дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / С. Цыбульская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012.
Якуба, С. Беларуская мова. 6 клас. Сакрэты словазмянення і формаўтварэння: дапам. для вучняў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / С.
Якуба.
– Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Якуба, С. Сакрэты словазмянення і формаўтварэння: 6 клас: вучэб. -метад. комплекс / С.
Якуба. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Беларуская літаратура: зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд.
адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / І. Гоўзіч [і інш.
– Мінск. Аверсэв, 2012.
Цітова, Л.
«Слова – радасць, слова – чары…»: 6 клас: дапам. для вучняў агульнаадукац.
устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Л. Цітова. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010.
Цітова, Л. «Слова – радасць, слова – чары…»: 6 клас: дапам. для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / Л. Цітова. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя дыктанты: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г. Валочка [і інш.
– Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя пераказы: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Валочка [і інш.
– Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Валочка, Г. Беларуская мова.
7 клас. Слова ў тэксце: дапам.
для вучняў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Валочка, С. Язерская. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013.
Валочка, Г. Беларуская мова.
Тэставыя заданні для 7 класа. У 2 ч. дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка, С. Язерская. – Мазыр: Белы Вецер, 2012.
Валочка, Г. Беларуская мова ў 7 класе: вучэб.
-метад. дапам. для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка, С. Язерская. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011. Валочка, Г.
Беларуская мова. 5–9 класы. Вывучаем беларускі правапіс: дапам. для вучняў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка, В.
Зелянко. – Мінск: НІА; Аверсэв, 2010, 2013. Валочка, Г. Вывучаем беларускі правапіс. 5 – 9 кл.
вучэб. -метад. комплекс / Г. Валочка, В.
Зелянко. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010.
Валочка, Г.
Слова ў тэксце: 7 клас: вучэб. -метад. комплекс / Г.
Валочка, С. Язерская. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010.
Леўкіна, Л. Беларуская мова. 7 клас: рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Л. Леўкіна, Г. Тумаш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013.
Хмялеўская, А. Тэматычны кантроль па беларускай мове: 7-ы кл. рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / А. Хмялеўская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012, 2013.
Цыбульская, С. Беларуская мова: 5 – 11 класы: кантрольныя работы: дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / С. Цыбульская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012.
Беларуская літаратура: зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / І.
Гоўзіч [і інш. – Мінск. Аверсэв, 2012. Логінава, Т. Беларуская літаратура ў 7 класе: вучэб.
-метад. дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Т. Логінава, Т.
Мароз. – Мінск: НІА, 2012. Логінава, Т.
Таямніца паэзіі і загадка прозы: 7 клас: дапам. для вучняў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / Т. Логінава, Т. Мароз. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010.
Логінава, Т.
Таямніца паэзіі і загадка прозы: 7 клас: дапам. для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Т.
Логінава, Т.
Мароз. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010.
Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя дыктанты: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Г. Валочка [і інш. – Мінск. Аверсэв, 2012, 2013. Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя пераказы: 5–9 класы: дапам.
для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Валочка, Г.
Беларуская мова: тэставыя работы: 8–11 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Г.
Валочка, В. Зелянко.
– Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Валочка, Г. Беларуская мова. 5–9 класы. Вывучаем беларускі правапіс: дапам.
для вучняў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка, В.
Зелянко. – Мінск: НІА; Аверсэв, 2010, 2013.
Валочка, Г. Вывучаем беларускі правапіс.
5 – 9 кл. вучэб. -метад. комплекс / Г.
М. Валочка, В. У. Зелянко. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010.
Саматыя, І. Беларуская мова. 8 клас.
Гэты няпросты просты сказ: дапам. для вучняў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / І. Саматыя, В. Палтаржыцкая.
– Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Саматыя, І. Гэты няпросты просты сказ: 8 клас: вучэб. -метад. комплекс / І.
Саматыя, В. Палтаржыцкая.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Тумаш, Г. Беларуская мова. 8 клас: рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Тумаш.
– Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Хмялеўская, А. Тэматычны кантроль па беларускай мове: 8-ы кл. рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / А. Хмялеўская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012, 2013. Цыбульская, С.
Беларуская мова: 5 – 11 класы: кантрольныя работы: дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / С.
Цыбульская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012.
Язерская, С. Беларуская мова ў 8 класе: вучэб. -метад. дапам.
для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / С.
Язерская. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011. Беларуская літаратура: зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / І. Гоўзіч [і інш. – Мінск.
Аверсэв, 2012. Лявонава П. Беларуская літаратура ў 8 класе: вучэб. -метад. дапам.
для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / П. Лявонава, В.
І. Русілка, І. Слесарава, – Мінск: НІА, 2012. Русілка, В.
Незвычайнае літаратуразнаўства: вывучэнне твора ў яго родавай і жанравай спецыфіцы: 8 клас: дапам. для вучняў агульнаадукац. устаноў з беларус.
і рус. мовамі навучання / В. Русілка. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. Русілка, В.
Незвычайнае літаратуразнаўства: вывучэнне твора ў яго родавай і жанравай спецыфіцы: 8 клас: дапам.
для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / В.
Русілка. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя дыктанты: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013.
Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя пераказы: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Г. Валочка [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Валочка, Г.
Беларуская мова: тэставыя работы: 8–11 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Валочка, В. Зелянко. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013.
Валочка, Г. Беларуская мова. 5–9 класы. Вывучаем беларускі правапіс: дапам. для вучняў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка, В. Зелянко. – Мінск: НІА; Аверсэв, 2010, 2013.
Валочка, Г. Вывучаем беларускі правапіс.
5 – 9 кл. вучэб. -метад. комплекс / Г. М.
Валочка, В. У.
Зелянко. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Гардзей, Н. Беларуская мова ў 9 класе: вучэб.
-метад. дапам. для настаўнікаў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Н. Гардзей, П.
Навіцкі, З. Тамашэвіч; пад рэд. Н. Гардзей.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2013. Зборнік матэрыялаў для выпускнога экзамену па вучэбным прадмеце “Беларуская мова” за перыяд навучання і выхавання на ІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі: тэксты дыктантаў / склад. Л.
Гамеза [і інш. – Мінск: НІА; Аверсэв, 2013. Новік, М.
Беларуская мова. 9 клас. Складаны сказ без складанасці: дапам. для вучняў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / М. Новік, С. Бут-Гусаім, В.
Касцючык. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Хмялеўская, А. Тэматычны кантроль па беларускай мове: 9-ы кл. рабочы сшытак: дапам. для вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / А. Хмялеўская. – Мінск: Сэр-Віт, 2011, 2013.
Цыбульская, С.
Беларуская мова: 5 – 11 класы: кантрольныя работы: дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / С.
Цыбульская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012. Беларуская літаратура: зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю: 5–9 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / І.
Гоўзіч [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Праскаловіч, В.
Выкажыся, каб я цябе ўбачыў! (Мастацтва вусных выказванняў): 9 клас: дапам. для вучняў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / В.
Праскаловіч, В. Кушнярэвіч. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. Праскаловіч, В.
Выкажыся, каб я цябе ўбачыў! (Мастацтва вусных выказванняў): 9 клас: дапам. для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / В. Праскаловіч, В. Кушнярэвіч.
– Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. Шамякіна Т. Беларуская літаратура ў 9 класе: вучэб. -метад. дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Т. Шамякіна, В. Праскаловіч.
– Мінск: НІА, 2012. Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя дыктанты і пераказы: 10–11 класы: дапам.
для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Г.
Валочка [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013.
Беларуская мова ў 10 класе: вучэб. -метад. дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / Г. Валочка [і інш.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011. Валочка, Г. Беларуская мова: тэставыя работы: 8–11 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г. Валочка, В.
Зелянко. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Валочка, Г. Беларуская мова. 10–11 класы. Практыкум па арфаграфіі і пунктуацыі: дапам.
для вучняў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г. Валочка, В.
Зелянко, І. Бурак. – Мінск: Аверсэв, 2010, 2012, 2013. Валочка, Г.
Практыкум па арфаграфіі і пунктуацыі беларускай мовы. 10–11 класы: вучэб. -метад. комплекс / Г.
Валочка, В. Зелянко, І. Бурак. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010.
Зборнік матэрыялаў для выпускнога экзамену па вучэбным прадмеце “Беларуская мова” за перыяд навучання і выхавання на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі: тэксты для пераказаў / склад. Г. Валочка [і інш. – Мінск: НІА; Аверсэв, 2013. Зелянко, В.
Навучанне беларускай мове: лінгвакультуралагічны падыход. 10–11 класы: вучэб. -метад.
дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / В. Зелянко.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011.
Цыбульская, С. Беларуская мова: 5 – 11 класы: кантрольныя работы: дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / С.
Цыбульская.
– Мінск: Сэр-Віт, 2012. Беларуская літаратура: дапам. для 10-га кл.
агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / А.
Бельскі [і інш. ]; пад рэд. А. Бельскага, М.
Тычыны. – Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2009. Беларуская літаратура ў 10 класе: вучэб. -метад. дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / З. Мельнікава [і інш. ]; пад рэд.
З. Мельнікавай, Г. Ішчанка. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011.
Верціхоўская М. Вывучэнне беларускай літаратуры ў 10 – 11 класах: дапам.
для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання/ М. Верціхоўская. – Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2012.
Грынько, М. У. Беларуская літаратура: зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю: 10–11 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / М. Грынько, А. Руцкая, І.
Гоўзіч. – Мінск: Аверсэв, 2012.
Грынько, М. Пад ветразем спасціжэння і творчасці: 10 клас: дапам. для вучняў агульнаадукац. устаноў з беларус.
і рус. мовамі навучання / М. Грынько, А. Руцкая.
– Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. Грынько, М. Пад ветразем спасціжэння і творчасці: 10 клас: дапам.
для настаўнікаў агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / М. Грынько, А.
Руцкая. – Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. Беларуская мова: навучальныя і кантрольныя дыктанты і пераказы: 10–11 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Валочка [і інш. – Мінск: Аверсэв, 2012, 2013.
Беларуская мова ў 11 класе: вучэб. -метад. дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Валочка [і інш. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011.
Валочка, Г. Беларуская мова: тэставыя работы: 8–11 класы: дапам.
для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус.
і рус. мовамі навучання / Г. Валочка, В. Зелянко.
– Мінск: Аверсэв, 2012, 2013. Валочка, Г. Беларуская мова: дапаможнік для падрыхтоўкі да цэнтралізаванага тэсціравання: дапам. для агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / Г. Валочка, Я. Лаўрэль, С.
Язерская.
– Мінск: Новое знание, 2010. Валочка, Г. Беларуская мова. 10–11 класы. Практыкум па арфаграфіі і пунктуацыі: дапам. для вучняў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г. Валочка, В.
Зелянко, І.
Бурак. – Мінск: Аверсэв, 2010, 2012, 2013.
Валочка, Г.
Практыкум па арфаграфіі і пунктуацыі беларускай мовы. 10–11 класы: вучэб. -метад. комплекс / Г.
Валочка, В. Зелянко, І. Бурак.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Зборнік матэрыялаў для выпускнога экзамену па вучэбным прадмеце “Беларуская мова” за перыяд навучання і выхавання на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі: тэксты для пераказаў / склад. Г.
Валочка [і інш. – Мінск: НІА; Аверсэв, 2013. Зелянко, В. Навучанне беларускай мове: лінгвакультуралагічны падыход.
10–11 класы: вучэб. -метад.
дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / В. Зелянко. – Мінск: Нац.
ін-т адукацыі, 2011. Іўчанкаў, В. Беларускі правапіс у апорных схемах: паводле новай рэдакцыі “Правіл беларускай арфаграфіі і пунктуацыі”: дапам. для настаўнікаў устаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / В. Іўчанкаў.
– Мінск: Пачатковая школа, 2011, 2013. Цыбульская, С. Беларуская мова: 5 – 11 класы: кантрольныя работы: дапам.
для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / С.
Цыбульская. – Мінск: Сэр-Віт, 2012. Беларуская літаратура: дапам. для 11-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / А.
Бельскі [і інш. ]; пад рэд. А. Бельскага, М.
Тычыны. – Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2009. Беларуская літаратура ў 11 класе: вучэб. -метад.
дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / З. Мельнікава [і інш. ]; пад рэд.
З. Мельнікавай, Г. Ішчанка.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011. Верціхоўская М.
Вывучэнне беларускай літаратуры ў 10 – 11 класах: дапам. для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання/ М.
Верціхоўская. – Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2012. Верціхоўская М. Вывучэнне сучаснай беларускай драматургіі. 11 клас: дапам.
для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання/ М. Верціхоўская. – Мінск: Адукацыя і выхаванне, 2013.
Грынько, М. У. Беларуская літаратура: зборнік творчых заданняў для тэматычнага кантролю: 10–11 класы: дапам. для настаўнікаў устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / М. Грынько, А. Руцкая, І.
Гоўзіч. – Мінск: Аверсэв, 2012. Гоўзіч, І. Шукаем шэдэўры. (вопыты літаратурных даследаванняў): 11 клас: дапам. для вучняў агульнаадукац.
устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / І. Гоўзіч, І. Шаўлякова-Барзенка.
– Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. Гоўзіч, І. Шукаем шэдэўры. (вопыты літаратурных даследаванняў): 11 клас: дапам. для настаўнікаў агульнаадукац.
устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / І.
Гоўзіч, І. Шаўлякова-Барзенка.
– Мінск: Літаратура і Мастацтва, 2010. У выпадках, калі прапанаваных для вывучэння мастацкіх тэкстаў і матэрыялаў для арганізацыі пазакласнай працы па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» недастаткова, рэкамендуецца звяртацца да серыі «Школьная бібліятэка» і інтэрнэт-рэсурсаў на сайтах:.
Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі: ;. газеты «Літаратура і мастацтва»: www. lim. by ;.
Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Я. Купалы: www. kupala-theatre. by ;. Рэспубліканскага тэатра беларускай драматургіі: ;. конкурсу «Буслік»:. Слоўнікі і даведнікі.
Ан и с и м, Е. Н. Русско-белорусский словарь для школьников / Е.
Анисим, О. Мицкевич. – Минск: Сучасная школа, 2010. Беларускі арфаграфічны слоўнік для школьнікаў: дапам. для ўстаноў агул.
сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / уклад.
І. Кандраценя, Л.
Кунцэвіч; пад рэд. А.
Лукашанца. – Мінск: Аверсэв, 2010, 2011, 2013. Капылоў, І. Арфаграфічны слоўнік беларускай мовы для школьнікаў. Новыя правілы правапісу / І.
Капылоў, Т. Маракуліна.
– Мінск: Сучасная школа, 2010. Капылоў, І. Беларуска-рускі слоўнік для школьнікаў / І.
Капылоў, І. Ялынцава. – Мінск: Сучасная школа, 2010.
Капылоў, І. Слоўнік арфаграфічных новаўвядзенняў беларускай мовы / І.
Капылоў, Т.
Маракуліна. – Мінск: Сучасная школа, 2010. Малажай, Г.
Школьны тлумачальны слоўнік беларускай мовы: дапам. для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Г. Малажай, Л.
Яўдошына. – Мінск: Аверсэв, 2013. Николаева, О. Современный русско-белорусский словарь для школьников / О. Николаева, Т.
Трухан; под ред. А. Лукашанца. – Минск: Літаратура і Мастацтва, 2009.
Николаева, О. Современный русско-белорусский словарь / О. Николаева, Т. Трухан; под ред.
А. Лукашанца. – Минск: Тетрасистемс, 2011. Пішам па-беларуску: даведнік па арфаграфіі і пунктуацыі з каментарыямі: дапам. для агульнаадукац.
устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / З. Бадзевіч [і інш.
– Мінск: НІА, 2010. Пішам па-беларуску: даведнік па арфаграфіі і пунктуацыі з каментарыямі: дапам. для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / З. Бадзевіч [і інш.
– Мінск: Аверсэв, 2010, 2011, 2013. Разам, асобна, праз злучок: даведнік: дапам.
для настаўнікаў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус.
мовамі навучання / склад. Н. Бандарэнка, І.
Капылоў, Т. Маракуліна; пад рэд.
А. Лукашанца. – Мінск: Аверсэв, 2011, 2013. Заўвага! Асноўныя лінгвістычныя і метадычныя працы змешчаны ў вучэбнай праграме па беларускай мове для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай і рускай мовамі навучання. 3.
Падручнікі і вучэбныя дапаможнікі. Беларуская мова: вучэб. дапам. для 5-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус.
і рус. мовамі навучання: у 2 ч. / В. Красней [і інш.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2008. Цітова, Л. Беларуская літаратура: вучэб. дапам.
для 5-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус.
і рус. мовамі навучання: у 2 ч. / Л.
Цітова. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2009.
Красней, В.
Беларуская мова: вучэб. дапам. для 6-га кл.
агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / В. Красней, Я.
Лаўрэль, С. Рачэўскі.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2009.
Бельскі, А.
Беларуская літаратура: вучэб. дапам. для 6-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / А. Бельскі, Л.
Цітова. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010.
Валочка, Г.
Беларуская мова: вучэб. дапам. для 7-га кл.
агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Г. Валочка, С.
Язерская. – Мінск: Нац.
ін-т адукацыі, 2009. Лазарук, М. Беларуская літаратура: вучэб. дапам.
для 7-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / М.
Лазарук, Т. Логінава.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Бадзевіч, З. Беларуская мова: вучэб. дапам.
для 8-га кл. агульнаадукац.
устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / З. Бадзевіч, І. Саматыя. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2009.
Лазарук, М. Беларуская літаратура: вучэб. дапам. для 8-га кл.
устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / М. Лазарук, В.
Русілка, І.
Слесарава. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011.
Гардзей, Н. Беларуская мова: вучэб. дапам. для 9-га кл. агульнаадукац.
устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Н. Гардзей, П.
Навіцкі, З. Тамашэвіч; пад рэд. Н.
Гардзей. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2011. Рагойша, В. Беларуская літаратура: вучэб.
дапам. для 9-га кл. устаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / В.
Рагойша [і інш. ]; пад рэд.
В.
Рагойшы. – Мінск: Нац.
ін-т адукацыі, 2011. Беларуская мова: вучэб.
дапам. для 10-га кл. агульнаадукац.
устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка [і інш. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2009. Беларуская літаратура: вучэб. дапам.
для 10-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / З.
Мельнікава [і інш. ]; пад рэд. З.
Мельнікавай, Г. Ішчанка. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2009. Беларуская мова: вучэб.
дапам. для 11-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / Г.
Валочка [і інш.
– Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2010. Беларуская літаратура: вучэб. дапам.
для 11-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус.
мовамі навучання / З. Мельнікава [і інш. ]; пад рэд. З.
Мельнікавай, Г. Ішчанка. – Мінск: Нац. ін-т адукацыі, 2009. Звяртаем увагу на правапіс асобных слоў, змешчаных у наступных дапаможніках: «Беларуская мова», 5 клас (Ч. 1) – тунэль (с.
33, пр. 54), дзясяты (с. 108, пр. 184), дзявятага (с.
109, пр. 186); «Беларуская мова», 5 клас (Ч. 2) – дэзынфармацыя (с.
123, пр. 227), Емяльянаў (с. 44), суаўтар (с. 44, пр. 81); «Беларуская мова», 6 клас – эспандар (с. 269, пр.
518); «Беларуская мова», 8 клас – Вялікае Княства Літоўскае (с. 173, пр. 246; с. 246, пр. 353); «Беларуская мова», 10 клас – кантрасныя (с. 71, пр. 85), алітарацыяй.
алітарацыі (с. 89). Пры тлумачэнні тэмы «Правапіс й. ы пасля прыставак» («Беларуская мова», 5 клас (Ч.
2), с. 122) настаўніку неабходна звярнуць увагу вучняў на тое, што літара і пішацца пасля прыставак між-, звыш-, контр-, гіпер-. а пасля прыстаўкі дэз- пішацца літара ы. Вучэбны матэрыял па тэме «Сінтаксічныя прыметы сказаў з устаўнымі канструкцыямі» для Х класа размешчаны на сайце Нацыянальнага інстытута адукацыі (раздзел «Вучэбныя прадметы» / «Беларуская мова і літаратура») пад назвай «Сказы з устаўнымі канструкцыямі». IV. АТЭСТАЦЫЯ ВУЧНЯЎ ПРЫ ЗАСВАЕННІ ЗМЕСТУ АДУКАЦЫЙНЫХ ПРАГРАМ АГУЛЬНАЙ СЯРЭДНЯЙ АДУКАЦЫІ. 4.
Бягучая і прамежкавая атэстацыя. Пры засваенні зместу адукацыйных праграм агульнай сярэдняй адукацыі праводзіцца бягучая і прамежкавая атэстацыя. Колькасць кантрольных работ, аб’ём кантрольных работ (дыктант, пераказ), слоўнікавага дыктанта, кантрольнага сачынення на ІІ і ІІІ ступенях агульнай сярэдняй адукацыі ўказаны ў Метадычных рэкамендацыях па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення ва ўстановах адукацыі, якія рэалізуюць адукацыйныя праграмы агульнай сярэдняй адукацыі, зацверджаных намеснікам Міністра адукацыі Рэспублікі Беларусь 02. 05. 2013 (далей – Метадычныя рэкамендацыі).
Згодна з Санітарнымі нормамі і правіламі:. кантрольныя работы ва ўстановах адукацыі павінны праводзіцца ў адпаведнасці з графікам, што зацверджаны кіраўніком установы адукацыі, не больш чым па адным вучэбным прадмеце ў дзень у адным класе.
Правядзенне кантрольных работ у панядзелак, пятніцу і на апошніх вучэбных занятках забараняецца;. дамашняе заданне павінна задавацца вучням з улікам магчымасці іх выканання: у V–VІ класах – да 2 гадзін, VІІ–VІІІ класах – да 2,5 гадзін, ІХ–ХІ (ХІІ) класах – да 3 гадзін. Нагадваем. што ў VІ – ХІ (ХІІ) класах да канца першай чвэрці, а таксама ў V класе на працягу першага паўгоддзя захоўваецца аб’ём тэкстаў кантрольных работ, рэкамендаваны для папярэдняга класа. Пры наяўнасці дадатковых заданняў (не больш за 4) колькасць слоў у тэксце можа быць скарочана па меркаванні настаўніка на 10 – 20 слоў.
У першым паўгоддзі ў V класе праводзяцца толькі навучальныя пераказы, якія ацэньваюцца ў адпаведнасці з нормамі ацэнкі вынікаў вучэбнай дзейнасці вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі для ІV класа. Пераклады і сачыненнi ў V–VIII класах носяць толькі навучальны характар. Адзнакі за навучальныя работы выстаўляюцца па меркаванні настаўніка і павінны насіць стымулюючы характар. За навучальнае сачыненне адзнака выстаўляецца толькі па літаратуры. 4.
Выніковая атэстацыя. Выніковая атэстацыя праводзіцца па завяршэнні:. — навучальнага года (выражаецца ў выстаўленні адзнак за год з улікам вынікаў прамежкавай атэстацыі);.
— навучання і выхавання на ІІ і ІІІ ступенях агульнай сярэдняй адукацыі (выражаецца ў выстаўленні выніковых адзнак па вучэбных прадметах, па якіх праводзяцца выпускныя экзамены, з улікам гадавой і экзаменацыйнай адзнак). Выпускны экзамен па беларускай мове для вучняў ІХ класаў па завяршэнні навучання і выхавання на ІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі ў 2013/2014 навучальным годзе будзе праводзіцца ў форме дыктанта.
Выпускны экзамен па беларускай мове для вучняў ХІ класаў па завяршэнні навучання і выхавання на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі ў 2013/2014 навучальным годзе будзе праводзіцца ў форме пераказу па розных тэкстах для вучняў, якія вывучаюць беларускую мову на павышаным узроўні (філалагічны напрамак), і для вучняў сярэдніх школ, санаторных школ-інтэрнатаў, кадэцкіх вучылішчаў, сувораўскіх вучылішчаў, гімназій, гімназій-інтэрнатаў, ліцэяў, спецыялізаваных ліцэяў (акрамя філалагічнага напрамку), якія вывучаюць беларускую мову на базавым узроўні. Звяртаем увагу на тое, што ў 2014/2015 навучальным годзе па завяршэнні навучання і выхавання на ІІІ ступені агульнай сярэдняй адукацыі вучні, якія засвоілі змест адукацыйнай праграмы сярэдняй адукацыі, будуць здаваць ў пісьмовай форме абавязковы выпускны экзамен па вучэбным прадмеце «Беларуская мова». V. АСАБЛІВАСЦІ АФАРМЛЕННЯ ДАКУМЕНТАЦЫІ. 1.
Патрабаванні да афармлення класнага журнала. Патрабаванні да запаўнення класнага журнала знаходзяцца ва ўказаннях да афармлення і вядзення журнала. Нагадаем некаторыя асаблівасці пры афармленні класнага журнала. 1. Пры афармленні старонак журнала, якія адведзены для запісу факультатыўных заняткаў, указваецца назва факультатыўных заняткаў (з малой літары, без двукосся), а не вучэбнага прадмета. У выпадку, калі ў якасці назвы факультатыўных заняткаў выкарыстоўваецца цытата, яна запісваецца з вялікай літары і бярэцца ў двукоссе.
2. Запіс аб навучальным пераказе (сачыненні), калі на работу адводзіцца адна гадзіна, робіцца наступным чынам:. Пры напісанні кантрольнага пераказу (сачынення) работа па падрыхтоўцы да яго не прадугледжваецца. Калі на выкананне кантрольнага пераказу адводзяцца два вучэбныя заняткі, то запіс неабходна афармляць такім чынам: Кантрольны пераказ ”…“ і Кантрольны пераказ ”…“.
3. Адзнакі за навучальную пісьмовую работу выстаўляюцца ў графу, якая адпавядае дню, калі работа праводзілася. Гэтыя адзнакі носяць стымулюючы характар і таму выстаўляюцца па меркаванні настаўніка. Адзнакі за кантрольную работу выстаўляюцца ў адну графу ўсім вучням класа ў адпаведнасці з датай правядзення работы.
Адзнакі за сачыненне па вучэбным прадмеце ”Беларуская літаратура“ ў ІХ–ХІ (ХІІ) класах выстаўляюцца па літаратуры і мове: першая – па літаратуры, другая – па мове. Калі на напісанне сачынення па літаратуры адводзіцца два вучэбныя заняткі, абодва вучэбныя заняткі запісваюцца на старонцы, якая адведзена на гэты вучэбны прадмет.
Адзнака выстаўляецца ў графу на другія вучэбныя заняткі. Калі на напісанне сачынення выкарыстоўваюцца адны вучэбныя заняткі па мове і адны вучэбныя заняткі па літаратуры, тады запіс і выстаўленне адзнак робяцца адпаведна на абедзвюх старонках журнала з указаннем даты на кожнай. 4. Абавязковыя кантрольныя сачыненні па літаратуры пішуцца толькі ў ІХ–ХІ класах. 5. Адзнакі за чытанне на памяць выстаўляюцца ў графу, што адпавядае вучэбным заняткам, якія ідуць пасля тых, на якіх было дадзена заданне вывучыць на памяць, або на іншых вучэбных занятках, тэма якіх уключае вывучэнне гэтага твора.
6. Настаўнік, выстаўляючы адзнаку ў класны журнал, абавязаны ўносіць яе і ў дзённік вучня. 2. Патрабаванні да вядзення сшыткаў вучняў. Патрабаванні да вядзення сшыткаў знаходзяцца ў Метадычных рэкамендацыях па фарміраванні культуры вуснага і пісьмовага маўлення. V І. АРГАНІЗАЦЫЯ РАБОТЫ З ВУЧНЯМІ.
Нагадваем, што ў 2013/2014 навучальным годзе традыцыйна праводзяцца:. рэспубліканская алімпіяда па беларускай мове і літаратуры;.
рэспубліканскі конкурс даследчых работ (канферэнцыя) вучняў па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» (люты). Паведамляем, што 28 снежня 2012 г.
Міністрам культуры Рэспублікі Беларусь зацверджана Сістэма мер, накіраваных на падтрымку і развіццё чытання ў Рэспубліцы Беларусь на 2013-2015 гады. Настаўнікам неабходна кіравацца названым дакументам пры арганізацыі адукацыйнага працэсу і падрыхтоўцы пазакласных мерапрыемстваў. Пры планаванні і арганізацыі пазакласнай работы па беларускай мове і літаратуры рэкамендуем звярнуць увагу на каляндар юбілейных дат, якія будуць адзначацца ў 2013/2014 навучальным годзе:. 75-годдзе з дня нараджэння Анатоля Грачанікава. 85- годдзе з дня нараджэння Алеся Ставера.
V ІІ. АРГАНІЗАЦЫЯ МЕТАДЫЧНАЙ РАБОТЫ З НАСТАЎНІКАМІ.
У 2013/2014 навучальным годзе работу метадычных фарміраванняў прапануецца праводзіць пад агульнай тэмай «Удасканаленне адукацыйнага працэсу па беларускай мове і літаратуры праз павышэнне прафесійнага майстэрства педагагічных работнікаў». На працягу года рэкамендуецца правесці 4 пасяджэнні метадычных аб’яднанняў настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры, арганізаваць работу школы маладога настаўніка, школы ўдасканалення педагагічнага майстэрства, творчых груп і іншых метадычных фарміраванняў, дзейнасць якіх плануецца з улікам аналізу кадравага саставу педагагічных работнікаў, а таксама на падставе дыягностыкі інтарэсаў і запытаў настаўнікаў, іх прафесійных уменняў і навыкаў. Асноўныя напрамкі метадычнай дзейнасці з настаўнікамі беларускай мовы і літаратуры:. актуалізацыя і паглыбленне прадметных ведаў педагогаў;.
удасканальванне педагагічнай тэхнікі настаўніка;. падрыхтоўка педагогаў да атэстацыі. На жнівеньскіх інструктыўна-метадычных нарадах настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры прапануецца абмеркаваць наступныя пытанні:. 1. Асаблівасці нарматыўнага прававога забеспячэння адукацыйнага працэсу па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» ў 2013/2014 навучальным годзе. 2. Вучэбна-метадычнае забеспячэнне выкладання беларускай мовы і літаратуры ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі, новыя вучэбна-метадычныя выданні для настаўнікаў і вучняў.
3. Арганізацыя работы метадычных фарміраванняў у 2013/2014 навучальным годзе: аналіз метадычнай работы за 2012/2013 навучальны год; актуальныя напрамкі метадычнай работы з настаўнікамі беларускай мовы і літаратуры на 2013/2014 навучальны год. На пасяджэннях метадычных фарміраванняў настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры (метадычнае аб’яднанне, школа маладога настаўніка, школа ўдасканалення педагагічнага майстэрства, творчыя і праблемныя групы і інш. ) рэкамендуецца абмеркаваць наступныя пытанні:. веданне нарматыўнага прававога забеспячэння адукацыйнага працэсу як адзін з асноўных складнікаў прафесійнай кампетэнтнасці педагога;.
канцэптуальныя патрабаванні да зместу моўнай і літаратурнай адукацыі;. дзейнасць педагога па рэалізацыі розных падыходаў да арганізацыі адукацыйнага працэсу па беларускай мове і літаратуры ў сучасных умовах;. сучасныя патрабаванні да вучэбных заняткаў па беларускай мове і літаратуры як асноўнай формы навучання;. сістэмны падыход да аналізу і самааналізу вучэбных заняткаў;.
методыка выкладання складаных тэм вучэбнага прадмета «Беларуская мова»;. змест і методыка работы па развіцці маўлення вучняў;. кіраванне вучэбна-пазнавальнай дзейнасцю вучняў на вучэбных занятках па беларускай мове і літаратуры;. арганізацыя дзейнасці па карэкцыі ведаў і ўменняў вучняў, па развіцці ў іх навыкаў самакантролю і самаацэнкі;.
вывучэнне беларускай мовы і беларускай літаратуры ў сістэме факультатыўных заняткаў. Пры разглядзе названых пытанняў на пасяджэннях метадычных фарміраванняў неабходна асаблівую ўвагу надаваць прадстаўленню вынікаў работы настаўнікаў па самаадукацыі ці абагульненні ўласнага вопыту педагагічнай дзейнасці. Прапануем таксама правесці ў раёнах навучальныя семінары па наступных тэмах:.
1. Роля самаадукацыі ва ўдасканаленні прафесійнага майстэрства педагога (для педагагічных работнікаў без катэгорыі і другой кваліфікацыйнай катэгорыі). 2. Абагульненне, апісанне і прадстаўленне вопыту ўласнай педагагічнай дзейнасці (для педагагічных работнікаў першай і вышэйшай кваліфікацыйных катэгорый). На сайце дзяржаўнай установы адукацыі ”Акадэмія паслядыпломнай адукацыі“ ( www.
academy. edu.
by ) размешчаны падрабязныя рэкамендацыі па змесце і арганізацыі метадычнай работы з настаўнікамі беларускай мовы і літаратуры ў бягучым навучальным годзе. [1] Пазначаныя зорачкай праграмы факультатыўных заняткаў могуць выкарыстоўвацца для падрыхтоўкі вучняў да алімпіяды ў адпаведных класах іншых устаноў агульнай сярэдняй адукацыі.